“Zincir marketler pazar günü kapatılsın mı?” sorusu Türkiye’yi ikiye böldü. “Zincir marketler pazar günü kapatılsın” diyenler kadar ve belki de fazlası “zincir marketler pazar günü açık olsun” diyenler de var.
ZİNCİR MARKETLERİN PAZAR GÜNÜ KAPATILMASI UYGULAMASININ AMACI KÜÇÜK ESNAFIN KORUNMASI
“Zincir marketlerin pazar günleri kapatılması” fikrinin temelinde “küçük esnafın korunması” yatıyor. Ancak bu fikir de tartışmalı. Küçük esnafı ayakta tutmanın yolu bu mu olmalı? Başka bir formül üretilemez mi? Zira bu soruların da nedeni, kimsenin küçük esnafın yok olmasını desteklemeyişinden kaynaklanıyor.
ZİNCİR MARKETLERİN PAZAR GÜNÜ KAPATILMASI UYGULAMASININ TÜKETİCİYE GETİRECEĞİ KÜLFET!
Zincir marketlerin pazar günü kapatılması uygulamasının tüketici açısından çok fazla dezavantajı bulunuyor. Tek izin günü pazar olan vatandaşlar için bu uygulamanın hayata geçmesi demek, eziyet demek. Tek izin gününüzde bir zincir markete giderek bir haftalık alışverişinizi yapmak istediğinizde gerekli zaman birkaç saat. Ancak zincir marketlerin pazar günleri kapatılması halinde, evinizin haftalık alışverişini tamamlamanız saatlerinize mal olacak. Bunun nedeni de marka ve ürün çeşitliliği ile ilgili. Temizlik ürününden hırdavata, sebze ve meyvelerden et ürünlerine kadar neredeyse Türkiye’de satışı yapılan tüm markaların ve ürün türlerinin tek çatı altında bulunduğu zincir marketler büyük kolaylık sağlıyor. Aksi durumda bakkal, manav, kasap, hırdavatçı gibi tüm küçük esnafları gezmeniz, hatta buladığınız ürünlere ulaşmak için başka bakkal, manav, kasap ve hırdavatçı aramanız gerekiyor.
Bir de büyük pahalılığın yaşandığı, bütçe oluşturmak ve denkleştirmenin hayli zorlaştığı şu dönemde bu pek iyi fikir gibi görünmüyor. Küçük esnafın doğrudan üreticiye erişememesi, aracının çok olması ve az sayıda alım yapması sebebiyle, büyük marketlere göre çok daha pahalıya alıyor ve zorunlu yüksek kar marjları sebebiyle çok daha pahalıya satıyor. Bu tüketici için pek de istenen bir durum değil.
Yeri geldiğinde hafta sonu tek izin günü olan vatandaşlar, birkaç saat içinde hem alışverişlerini yapıyor hem de yiyecek bölümünde karınlarını doyurabiliyorlar. Ama bu imkan küçük esnafta yok denecek seviyede.
KÜÇÜK ESNAF YAŞAMALI ÇÜNKÜ…
Madalyonun diğer yüzü ise küçük esnafın varlığının devam etmesi. Bu konuda olumsuz düşünen neredeyse yok gibi. Tüketiciler esasen küçük esnafın yok olmaması gerektiğinin bilincinde ancak bunu sağlamanın farklı yollarının aranması gerektiğine inanıyor. Zincir markette 25 kuruş bozuğu olmadığında kasadaki ürünü bırakmak zorunda kalan müşteri, küçük esnafa haftalarca veresiye yazdırabiliyor. Yeri geldiğinde küçük esnaf müşterisine borç bile verebiliyor, hatta müşterisini düğün ve cenaze gibi özel günlerinde yalnız bırakmıyor ancak bu özel günlerde zincir marketlerden müşterilere başsağlığı ya da tebrik mesajı gelmiyor. İş dönüşünde uğradığınız küçük esnafta ücretsiz bir bardak sıcak çay içme imkanınız olabilir ama zincir marketlerde bedava sıcak içecek bulamazsınız.
“ZİNCİR MARKETLER PAZAR GÜNÜ KAPATILSIN MI?” ANKETİ
Tüm bu ikilemler sebebiyle İstanbul Ticaret Odası Perakende Meslek Komitesi'ne üye olan marketlerin katıldığı bir çalıştay yapıldı ve zincir marketlerin pazar günleri kapanması yönünde bir karar alındı. Bu kararın yürürlüğe girmesi için İstanbul Ticaret Odası (İTO) ve ilgili Bakanlık tarafından onaylanması gerekmektedir.
TÜKETİCİLER VE KÜÇÜK ESNAF ARASINDA DENGELER
Tüketici Konfederasyonu Başkanı Aydın Ağaoğlu, bu konuyla ilgili yaptığı açıklamada, pazar günleri marketlerin kapalı olmasının tüketici için bir dezavantaj olduğunu belirtti. Ağaoğlu, bu durumun bakkal, manav ve kasap gibi küçük esnafın lehine olabileceğini, tüketicilerin bu duruma katlanabileceğini ifade etti. Ayrıca, zincir marketlerin bazı köylerde şube açtığı ve küçük esnafların bu durumdan olumsuz etkilendiği vurgulandı.
MARKETLERİN KÜÇÜK ESNAFA ETKİSİ
Zincir marketlerin, büyük üreticilerden daha ucuza alım yapabilme kapasiteleri sayesinde, ürünleri düşük fiyatlara satabildiği, buna karşın küçük esnafın böyle bir imkana sahip olmadığı belirtildi. Bu durumun, zincir marketlerin pazar günü kapatılmasını tüketici açısından bir miktar külfetli kılacağı ifade edildi.
TÜKETİCİLERİN TERCİHLERİ VE ESNAFIN DEZAVANTAJLARI
Tüketicilerin, genellikle marketlerin pazar günleri açık olmasını ve çeşitli ürün seçeneklerine erişimi tercih ettiği belirtiliyor. Öte yandan, küçük esnafların mekan sınırlılıkları sebebiyle tüketicilere bu kadar geniş bir ürün yelpazesi sunamadığına dikkat çekiliyor.
ESNAFIN KORUNMASI VE ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER
Zincir marketlerin pazar günleri kapatılması konusunda mahalli idarelerin karar alması gerektiği, yerel tarafların görüşlerinin alınarak karar verilmesi gerektiği vurgulanıyor. Küçük esnafın desteklenmesi ve rahatlatılmasına yönelik tedbirlerin alınması konusunda tüketicilerin desteğinin önemli olduğu belirtiliyor.
ZİNCİR MARKETLERE YERLEŞİM YERİ SINIRLAMASI
Yapılan uygulamalarda zincir marketlerin birbirine çok yakın mesafelerde açıldığı gözlemleniyor. Alınacak yeni kararla, bakkal gibi küçük esnafın bulunduğu lokasyonlarda zincir market açılmasına mesafe sınırlaması getirilmesi öneriliyor. Bu düzenleme, küçük esnafların korunmasına katkıda bulunabilir.
Bu gelişmeler, hem tüketiciler hem de küçük esnaf için önemli bir dönüm noktası olabilir ve pazar günleri marketlerin açık olup olmaması konusunda yeni bir dengenin kurulmasına yol açabilir.
