Hadi gelin biraz zamanda yolculuk yapalım. İtalya’yı 1911’de Trablusgarp‘a karşı harekete geçen en önemli olay fas meselesinin alevlenmesiydi. İtalya’nın daha önce 1900 yılında Fransa ile yaptığı gizli anlaşmaya göre Fransa Fas’ta yeni çıkarlar elde ederse İtalya’da Trablusgarp hareketini başlatacaktı.
Fransa 24 Nisan 1911’de Fas’a girdi. Almanya İngiltere’nin engellemesi üzerine Fas‘a yönelik istedik isteklerini rafa kaldırdı, bunun üzerine Roma’da Giolitti hükümeti Trablusgarp‘ı altın tepside halka sunacağını söz verdi Başbakan Giolitti’nin Trablusgarp‘ı kolayca işgal edebileceğine inancı tamdı çünkü çok yakından tanıdığı Hakkı başa sadrazam Divan’ına bağdaş kurmuştu. Roma seferliğinden sadrazamlığa geçer geçmez Hakkı Paşa İtalyanların isteği üzerine ilk işi Trablusgarp Valisi İbrahim Paşa’yı görevden almak oldu. İbrahim Paşa Osmanlı’nın çıkarlarını korudu Banco de Roma’nın Bingazi‘de şube açmasına izin vermediği, depolardaki yeni silahların İstanbul’a gönderilmesini engel olduğu için sadrazam ondan kurtulmak istiyordu tıpkı İtalyan dostları gibi. İbrahim Paşa apar topar görevden alındı yerine atanan Bekir Sami Bey bir türlü gelmek bilmedi. Trablusgarp’a valiliğe Miralay Neşetbey vekalet ediyordu; velhasıl bölge bölge sadrazam sayesinde valisiz, askersiz, komutansınız, sonuçta savunmasız işgale kucak açmış bekler haldeydi; sadrazam Hakkı paşa daha sonra vatana ihanetle suçlanacak, yaptıkları sui tesadüf değil su idare idi ki cinayet haddine layıktı sözleriyle lanetlenecekti ama ittihat ve terakki cemiyeti Hakkı Paşa’nın arkasında saf tutacak meclisin soruşturma açmasını engel olacaktı, çünkü cemiyetti Hakkı Paşa’yı saadete getiren ve cemiyet tükürdüğünü yalamazdı. Günümüze ne kadar benziyor değil mi!
Hakkı paşa briç masasında aldığı ultimatomun ağırlığı altında ezildi, istifasını verdi, gün ışırken konağına kapandı. Yerine Sait Paşa getirildi.
