Ticaret Bakanlığı, Türkiye'nin İsrail ile ticaret ilişkilerini durdurma sürecine dair hazırladığı "Türkiye'nin İsrail ile Ticareti Durdurma Süreci Hakkında Bilgi Notu"nu kamuoyuyla paylaştı. Not, 7 Ekim 2023’te başlayan sürecin başından itibaren atılan adımlar ve alınan kararlar hakkında detaylı bilgi veriyor. İsrail'in Filistin'e yönelik saldırıları nedeniyle alınan kararların arkasındaki gerekçelere de dikkat çekilen not, 15 soruya verdiği yanıtlarla süreci daha iyi anlamamızı sağlıyor.
İSRAİL İLE İHRACAT VE İTHALAT DURDURULDU
7 Ekim 2023’teki saldırıların ardından Türkiye ile İsrail arasındaki ticaretin yaklaşık yüzde32 oranında azaldığı belirtiliyor. Bu dönemde Türkiye’nin İsrail’e ihracatı yüzde30, İsrail’den ithalatı ise yüzde43,4 oranında düşüş gösterdi. Türkiye, hiçbir savunma ürünü ve askeri amaçlı ticaretin yapılmadığını özellikle vurguladı. 9 Nisan 2024 itibarıyla 54 ürün grubundaki 1019 ürünün ihracatına kısıtlama getirilmişken, 2 Mayıs 2024 itibarıyla İsrail ile tüm ticaret işlemleri tamamen durduruldu.
SERBEST TİCARET ANLAŞMASI (STA) FİİLEN SONA ERDİ
Türkiye ile İsrail arasında yürürlükte bulunan Serbest Ticaret Anlaşması (STA) fiilen sona erdi. İsrail ile ticaretin tamamen durması, bu anlaşmanın işlevsiz hale gelmesine yol açtı. Türkiye, İsrail ile yapılan ticaretin sadece devletler arası değil, aynı zamanda bölgesel güvenlik ve uluslararası ilişkilere de zarar verebileceğini belirterek bu kararın alındığını ifade etti.
FİLİSTİN’E ÖZGÜN TİCARET MEKANİZMASI GELİŞTİRİLDİ
Filistin’e yönelik ticaret, İsrail’in işgali altındaki Hayfa ve Aşdod limanları aracılığıyla yapılmak zorunda kalıyor. Türkiye, Filistin ile özgün ticaret mekanizmaları geliştirerek, Filistin’e yönelik yardımların sadece Filistin hükümetinin izni ve teyidiyle yapılacağını belirtti. Filistin’in temizlik ürünleri ve inşaat malzemeleri gibi ihtiyaçlarının karşılanması adına ticaretin devam ettiği ancak bunun her aşamasının Filistin hükümeti tarafından denetlendiği ifade edildi.
GEMİLER TÜRKİYE’YE GİREMİYOR
Türkiye, İsrail’e yönelik yapılan herhangi bir ticaretin Türk limanlarına girmesine ve buradan İsrail’e yük taşınmasına kesinlikle izin vermiyor. İsrail menşeli ürünlerin Türkiye limanlarına indirilmesi ve sonrasında İsrail’e gönderilmesi durumu da söz konusu değil. Ticaretin tamamen durdurulmasının ardından Türkiye, bu kuralların uygulanmasını titizlikle izliyor.
TÜRKİYE’NİN FİLİSTİN İLE TİCARET HIZLA DEVAM EDİYOR
Türkiye, İsrail ile ticaret ilişkilerini sona erdirmiş olsa da Filistin ile ticaretini kesintisiz olarak sürdürüyor. Bu durum, uluslararası anlaşmalar çerçevesinde Batı Şeria'ya mal tedariki yapılabilmesine olanak tanıyor. Filistin’e gönderilen ürünler, önceden belirlenen rotalarla, hem güvenlik hem de yasal denetimler altında taşınıyor.
SAVAŞ ZAMANINDA YÜKSEK TİCARET ARTIŞI
Filistin’e yapılan ticaretin yüksek artış gösterdiği iddiaları gündemde. Türkiye, bu artışı savaş nedeniyle ticaretin durdurulmasının ardından geçmiş dönemle karşılaştırıldığında bir baz etkisi olarak değerlendiriyor. Ancak buna rağmen, bu artışın geçmiş yıllara oranla çok yüksek olmadığı ve Filistin’in normal şartlar altında da dış ticaret yaptığı vurgulandı.
PETROL SEVKİYATI YAPILDIĞI İDDİALARI ASILSIZ
Son zamanlarda medyada çıkan Türkiye’nin İsrail’e petrol sevk ettiği iddiaları tamamen asılsız olarak değerlendirildi. Türkiye’nin böyle bir sevkiyatı yapmadığı, konuya ilişkin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada net bir şekilde ifade edildi.
ULUSLARARASI PLATFORMDA TEPKİLER
Türkiye’nin İsrail ile ticaret ilişkilerini sona erdirme kararına İsrail hükümetinden tepki geldi. İsrail, bu durumu çeşitli uluslararası platformlarda eleştirerek, Türkiye’nin kararını ekonomi bakanı üzerinden Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü'ne (OECD) şikayet etmiştir. Ancak Türkiye, aldığı karardan geri adım atmayacaklarını ve bölgesel barışın korunmasının her şeyden önce geldiğini belirtti.
TÜRKİYE’NİN POLİTİKALARI YENİ BİR DÖNEM BAŞLATIYOR
Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanan bilgi notu, Türkiye’nin dış ticaret politikalarının giderek daha stratejik ve bölgesel hassasiyetlere dayalı bir şekilde şekillendiğini gösteriyor. İsrail ile yapılan ticaretin durdurulması, yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda uluslararası ilişkilerdeki duruşu yansıtan önemli bir adım olarak kaydedildi. Türkiye, hem Filistin’e destek olmayı hem de bölgedeki adaletin sağlanmasına katkıda bulunmayı amaçlayan yeni bir dış ticaret stratejisi belirlemiş görünüyor.
