Tokat'ta, Çelebi Mehmet ve oğlu 2. Murat döneminde inşa edilen Deveciler Hanı, tarihi açıdan büyük bir öneme sahip. 16. yüzyılda yapılan bu han, günümüzde ilginç bir hikâyeye ev sahipliği yapıyor. Hanın girişindeki sadaka nişlerinden doğan "köşeyi dönmek" deyimi, Orta Asya'dan gelen tüccarların bıraktığı sadakalarla ihtiyaç sahiplerine yardım etme geleneğine dayanıyor.
SADAKA NİŞLERİNİN TARİHİ VE DEYİMİN KÖKENİ
Deveciler Hanı'na gelen tüccarlar, hanın girişindeki iki köşede bulunan sadaka nişlerine sadaka bırakırlardı. İhtiyaç sahipleri ise bu nişlerden sadece ihtiyaçları kadar para alarak köşeden dönüp giderlerdi. Bu durum, zamanla “köşeyi dönmek” deyiminin ortaya çıkmasına neden oldu. Günümüzde bu deyim, ani bir zenginleşme yaşayan kişiler için kullanılsa da, asıl anlamı Tokat Deveciler Hanı'ndaki sadaka nişine dayanıyor.
TARİH ARAŞTIRMACISI GAZİOĞLU'NUN AÇIKLAMALARI
Tarih araştırmacısı Aybike Gazme Gazioğlu, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Köşeyi dönmek deyiminin ilk çıktığı noktadayız. Fatih Mehmet Paşa Hanı, diğer adıyla Deveciler Hanı'ndayız. Eskiden Orta Asya’dan gelen tüccarlar, develeriyle birlikte bu hana gelirlerdi ve hanın köşesinde sadaka nişi bulunuyordu. Hali vakti yerinde olan tüccarlar, bu sadaka nişine sadaka bırakırlardı. İhtiyaç sahipleri ise bu nişten ihtiyaçları kadar para temin ederlerdi ve oradan köşeden dönüp giderlerdi. Bu zamanla günümüze farklı bir şekilde evrildi. Günümüzde ise çok fazla para kazanan, bir anda zenginleşen insanlar için kullanılıyor. Ancak bu deyimin asıl manası budur. Hikayesi de Tokat Deveciler Hanı'ndan çıkıyor. Biraz o dönemleri yad edelim diyorum ve bu sadaka nişine, Orta Asya’dan gelen tüccarlar gibi sadaka bırakmak istiyorum” dedi.
KÜLTÜREL MİRASA KATKISI
Deveciler Hanı ve bu özel sadaka nişi, sadece bir tarihi yapı değil, aynı zamanda kültürel mirasımızın önemli bir parçası olarak günümüzde de anılıyor. Han, tarihten günümüze uzanan bu anlamlı geleneği ve deyimi yaşatarak, ziyaretçilerine kültürel bir zenginlik sunuyor.
