Kaliforniya'nın Los Angeles bölgesinde yangınlarla mücadele eden ekipler, alevlerin hızla yayılmasını engellemek için parlak kırmızı ve pembe toz kullanmaya devam ediyor. Bu dikkat çekici "yangın yavaşlatıcı" madde, bölgedeki çatıları, yolları ve arabaları kaplayarak yangının önüne geçmeye çalışıyor. Yetkililer, geçen hafta yangının ilerlemesini durdurmak amacıyla tonlarca tozun havadan bırakıldığını açıkladı. Ancak, bu madde tam olarak nedir ve nasıl çalışır?
YANGINA KARŞI ETKİLİ ÇÖZÜM
Yangın yavaşlatıcı olarak bilinen madde aslında Phos-Chek adlı bir bileşik. Bu madde, ABD'de 1963'ten beri yangınlarla mücadele amacıyla kullanılan ve Perimeter isimli bir şirket tarafından satılan bir formüle sahip. Kaliforniya Ormancılık ve Yangın Koruma Departmanı (CAL FIRE) tarafından yaygın olarak kullanılan Phos-Chek, dünya çapında da orman yangınlarına karşı etkili bir çözüm olarak kullanılıyor. Maddenin tam formülü kamuya açık olmasa da önceki belgelerde bu maddenin yüzde 80 su, yüzde 14 gübre türü tuzlar, yüzde 6 renklendirici ve korozyon önleyici maddeler içerdiği belirtiliyor.
BİR REHBER NİTELİĞİNDE
Phos-Chek'in rengi, ürünün pilotlar ve itfaiyeciler için bir görsel rehber olarak kullanılmasını da sağlıyor. Bu renklendirme sayesinde yangınla mücadele ekipleri, hangi alanların yangın riski taşıdığını daha net bir şekilde görebiliyor. Güneş ışığına maruz kaldıktan sonra birkaç gün içerisinde ise bu renk toprak tonlarına dönüşüyor. Phos-Chek, yangın çevresindeki bitki örtüsüne ve alevlerin yayılma riski taşıyan alanlara püskürtülerek etkili bir şekilde çalışıyor. Bu sayede alevlerin bu alanlara ulaşması engelleniyor. ABD Orman Hizmetleri'ne göre, yangın geciktiriciler, alevlerin yayılma hızını yavaşlatarak yakıtları soğutuyor, kaplıyor ve oksijenden mahrum bırakıyor. Ayrıca, bu ürünlerin içeriğindeki inorganik tuzlar, yangının yanma hızını azaltarak yangınla mücadeleyi daha verimli hale getiriyor.
TEMİZ SUYU YASALARINI İHLAL ETTİĞİNİ SÖYLENDİ
Ancak, Phos-Chek'in çevresel etkileri uzun zamandır tartışma konusuydu. 2022 yılında ABD Orman Hizmetleri Çalışanları Çevresel Etik Derneği (FSEEE), uçaklardan atılan bu kimyasal madde ile ilgili olarak ülkenin temiz su yasalarının ihlal edildiğini belirterek dava açmıştı. Dernek, bu maddenin balıklara zarar verdiğini ve etkili olmadığını iddia etti. Bir yıl sonra, ABD Bölge Mahkemesi de bu görüşü paylaştı fakat mahkeme, Orman Hizmetleri’ne, ABD Çevre Koruma Ajansı (EPA) tarafından onay alınana kadar yangın yavaşlatıcıları kullanmaya devam etme izni verdi.
DAHA AZ ZARARLI FORMÜL TERCİH EDİLDİ
Çevresel kaygılar doğrultusunda, Orman Hizmetleri 2023 yılında Phos-Chek LC95 formülünü kullanmayı bırakıp, yerine daha az zararlı olan MVP-Fx formülünü tercih etti. Bu yeni formül, vahşi yaşam üzerindeki olumsuz etkileri en aza indirmeyi hedefliyor. Bununla birlikte, hassas çevresel alanlarda, örneğin su yolları ve nesli tükenmekte olan türlerin yaşam alanlarında yangın yavaşlatıcı kullanımına yönelik katı yasaklar uygulanıyor. Ancak, insan hayatı veya kamu güvenliği tehdit altında olduğu durumlarda, bu yasaklara istisnalar tanınıyor.
