Özellikle yayın platformlarında sıkça görülmeye başlanan “distopik” film türü, sinema film türlerine yeni eklenen bir kavram değil. Fakat distopik kelimesi filmlerde “karanlık geleceği” ifade etmek için çok sık tercih edilmeye başlanınca filmseverler distopik film türünün ne anlama geldiğini merak etti.

DİSTOPİK NE DEMEK?

Distopya kavramından türetilen Distopik kelimesinin kökeni Antik Yunan’a dayanıyor. Ütopya kavramının zıttı olan Distopya, “kötü yer”, “çirkin yer”, “karanlık yer” anlamlarına geliyor. Hem Distopya’daki hem de Ütopya’daki “topya” kelimesi “yer” demek. Dis ise bir sıfat. Dis; kötü, çirkin, karanlık demek. Distopik kelimesinin “'distopik film”, ''distopik roman”, “distopik gelecek”, “distopik toplum” gibi kullanımları bulunuyor.

Distopya, ütopik bir toplum anlayışının anti-tezini karşılamak için kullanılıyor. Distopik bir toplum, baskıcı sistem ya da otoriter-totaliter bir devlet modeli altında karakterize ediliyor. Distopya kelimesi ilk kez John Stuart Mill tarafından kullanıldı. Zaman içinde distopya kavramı, “kötü yer”, “karanlık yer” gibi anlamları ifade etmek için “distopik” olarak kullanıldı.

Distopyalarda gelecek “karanlık” ve “umutsuz” olarak çizilir. Küresel ısınma sebebiyle umutsuz gelecek, nükleer felaketler nedeniyle korkunç gelecek, kıtlık yüzünden felaket gelecek ya da bir meteorun dünyaya çarpması sebebiyle gelecek karanlık gelecek şeklinde karakterize ediliyor. Tüm bu gibi sebeplerden dolayı toplumlar distopik bir yapıya bürünüyor.

TDK'YA GÖRE DİSTOPİK KELİME ANLAMI

Türk Dil Kurumuna (TDK) göre distopik ya da distopya kelimesinin iki anlamı bulunuyor. İlk anlamında distopik; dikta, baskıcı, zorba bir yönetim altında, tüm hakları (ifade özgürlüğü, seyahat özgürlüğü gibi tüm temel hak ve özgürlükler) kısıtlanmış veya bütünüyle elinden alınmış toplumları karşılıyor.

TDK’ya göre distopik kelimesinin ikinci anlamı ise yaşanan ulusal veya küresel bir felaketin ardından insanların geleceğe dair umut ve yaşam arzularının yok olduğu, karanlık gelecek.

DİSTOPİK FİLMLERE ÖRNEKLER

Blade Runner 2049: Bıçak Sırtı (2017)
Kaos Yürüyüşü (2021)
Uyumsuz (2014)
Gerçeğe Çağrı (2012)
Cennete Yakın (2023)
Elysium (2013)
Arınma Gecesi (2013)
Ölüm Yarışı (2008)
Zamana Karşı (2011)
İlk Arınma Gecesi (2018)
Platform (2019)
Arınma Gecesi: Anarşi (2014)
Sihirli Şehir (2008)
Time to Hunt (2020)
Koloni (2021)
Escape from Spiderhead (2022)
Ölümcül Makineler (2018)
Arınma Gecesi: Seçim Yılı (2016)
Truman Show (1998)
JUNG_E (2023)
Code 8 (2019)
Yükseltme (2018)
BLAME! (2017)
Advantageous (2015)
Matrix (1999 - 2003 - 2021)

DİSTOPİK KİTAPLARA ÖRNEKLER

1984 - George Orwell tarafından yazılan roman
Fahrenheit 451 - Ray Bradbury tarafından yazılan roman
Cesur Yeni Dünya - Aldous Huxley tarafından yazılan roman
Biz - Yevgeni Zamyatin tarafından yazılan roman
Damızlık Kızın Öyküsü - Margaret Atwood tarafından yazılan roman
Demir Ökçe - Jack London tarafından yazılan kitap
Zaman Makinesi - H. G. Wells tarafından yazılan kitap
Cesur Yeni Dünya - Aldous Huxley tarafından yazılan roman
Tokyo’nun Son Çocukları - Yōko Tawada tarafından yazılan kitap

FİLM TÜRLERİ NELERDİR?

Film türleri, zamanla gelişti ve değişti. Yeni türler ortaya çıktı ve çıkmaya devam ediyor. Mevcut film türleri, yeni unsurlarla birleştirilerek yeni türler de oluşturuluyor. En yaygın film türlerinden bazılarını şöyle sıralayalım:
Aksiyon: Kahramanların veya anti-kahramanların genellikle şiddet içeren çatışmalara girdiği filmler.
Macera: Karakterlerin genellikle tehlikeli ve heyecan verici durumlarla karşı karşıya kaldığı filmler.
Komedi: İzleyicileri güldürmek için tasarlanmış filmler.
Dram: Karakterlerin ve ilişkilerinin içsel karmaşıklığını keşfetmek için tasarlanmış filmler.
Romantik: Romantik ilişkileri keşfetmek için tasarlanmış filmler.
Bilim kurgu: Bilim ve teknolojinin geleceğini keşfetmek için tasarlanmış filmler.
Gizem: İzleyicileri çözmeye teşvik etmek için tasarlanmış gizemli olayları araştıran filmler.
Batı: Vahşi Batı'da geçen filmler.
Savaş: Savaşları anlatan filmler.
Polisiye: Polislerin suçları çözdüğü filmler.
Vahşi yaşam: Vahşi yaşamdaki hayvanları anlatan filmler.
Belgesel: Gerçek bir hikayeyi anlatan filmler.
Animasyon: Çizgi filmler.
Müzikal: Müziği ve şarkıları içeren filmler.
Korku: İzleyicileri korkutmak ve gerilim yaratmak için tasarlanmış filmler.
Gerilim: Gerilim filmleri, izleyicilerde heyecan ve gerilim uyandırmayı amaçlayan filmlerdir. Bu filmler genellikle, karakterlerin tehlikeli veya tehdit edici bir durumda olduğu bir senaryo üzerine kurulur. Gerilim filmleri, genellikle hızlı tempolu ve heyecan vericidir. Bu filmler, izleyicileri koltuklarının kenarında tutmayı ve onları şaşırtmayı amaçlar.

GERİLİM FİLMLERİNİN ALT TÜRLERİ

Gerilim filmlerinin bazı yaygın temaları şu şekilde:
Suç: Bir suçun işlenmesini ve çözülmesi ile ilgili filmler.
Gizem: Bir gizemi çözmeye çalışan karakterleri konu alan filmler.
Psikolojik gerilim: Karakterlerin zihinsel durumunu ve davranışlarını inceleyen filmler.
Paranoya: Bir kişinin veya grubun kendi güvenliğinden şüphe duymasını konu alan filmler.

KORKU FİLMİ İLE GERİLİM FİLMİ ARASINDAKİ FARK NE?

Sinema dünyasında, gerilim ve korku türleri, seyircileri etkilemek için farklı yolları benimserken, benzersiz anlatım stilleri ve temaları ile öne çıkar. Gerilim türü, izleyicilerin adrenalin seviyelerini yükseltmeye odaklanırken, korku türü ise onlarda derin bir ürperti ve korku hissi uyandırmayı amaçlar.

Gerilim filmleri, sık sık karakterlerin zorlu ve tehlikeli durumlarla karşı karşıya kaldığı, gizem ve belirsizlikle dolu senaryolar üzerine inşa edilir. Bu filmlerin temel amacı, seyirciyi sürekli bir merak içinde tutmak ve beklenmedik anlarla onları şaşırtmaktır. Gerilim filmlerinde, olay örgüsü genellikle dinamik ve hızlı tempoludur, böylece seyirci sürekli olarak olayların akışına kapılır.

Öte yandan, korku filmleri, izleyicilerin en karanlık korkularını harekete geçiren, doğaüstü varlıklar, hayaletler ya da açıklanamaz olaylar gibi unsurları içerir. Bu tür filmler, genellikle daha ağır tempolu olup, atmosferik gerilim ve beklenmedik korkutucu anlarla karakterizedir. Korku filmlerinin odak noktası, seyircide derin bir korku hissi yaratır.

Her iki tür de benzersiz özelliklere sahip olmakla birlikte, bazen "gerilim-korku" olarak adlandırılan türlerde birleşebilir. Bu tür filmler, gerilim filmlerinin heyecan verici öğelerini ve korku filmlerinin korkutucu unsurlarını bir araya getirerek, izleyicilere unutulmaz bir sinema deneyimi sunar.