EYT sonrası erken emekliliğin önünü açacak bir gelişme yaşandı. EYT ile emekli olamayanların gözü kuşağı kademeli emeklilik için Meclis’te. 9 Eylül 1999-2000 sonrası sigorta girişi olanların beklediği kademeli emeklilik kanun teklifi TBMM'ye sunuldu. EYT sonrası erken emeklilik teklife göre, kadınlarda 43, erkeklerde ise 45 yaşından başlayarak her yıl için birer yıl artırılarak ve prim günü de 6.250 ile 7.000 arasında kademelendirilecek. Peki, Kademeli emeklilik nedir, çıkacak mı, ne zaman çıkacak? 2000 sonrası kademeli emeklilik olacak mı? İşte detaylar...
2000 SONRASI KADEMELİ EMEKLİLİK OLACAK MI?
2000 sonrası kademeli emeklilik konusundaki güncel gelişmelere dair son dakika bilgilerine göre, 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olan vatandaşlar için yaş şartı olmadan emeklilik hakkı tanınmaktadır. Prim günü ve sigortalılık süresi tamamlanmış olan yaklaşık 3 milyon vatandaş, bu düzenleme ile emeklilik haklarına erişirken, bu sayının yıllar içinde 5 milyonu bulması beklenmektedir. Bu düzenleme, emeklilik sürecini daha erken yaşlarda başlatarak emeklilik yaşını düşürmeyi hedeflemektedir. Ayrıca, kısmi emeklilik için de kademeli prim sistemi devreye girmiştir.
EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) düzenlemesi 8 Eylül 1999 ve öncesini kapsadığından, bu tarihten sonra sigortalı olanların emeklilik şartları da önem kazanmaktadır. EYT'li olamayan sigortalılar için kademeli bir yaş şartı bulunmaktadır ve bu yaş şartları işe giriş tarihlerine bağlı olarak belirlenmektedir.
Hizmet akdi ile çalışanların yaşlılık aylığına hak kazanmasında hangi kanun hükümlerinin geçerli olduğu, ilk defa sigortalı olunan tarihe göre değişiklik göstermektedir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun yürürlük tarihinden önce 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre sigortalı olanlar için bu kanunlardaki şartlar geçerli olacak ve bu kişilerin kazanılmış hakları korunacaktır.
İşe giriş tarihine göre belirlenen emeklilik şartları şu şekildedir:
-
8 Eylül 1999 ve öncesi sigortalı olarak ilk defa işe başlayanlar için yaşlılık aylığına hak kazanabilmek için sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı koşullarının bir arada yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu durumdaki sigortalılar EYT kanunu kapsamına girmektedir.
-
23 Mart 2002 tarihinde 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 prim ödeme gün sayısı, kadınlarda 50, erkeklerde ise 55 yaş şartlarını yerine getirenler emekli olabilmektedir. Bu şartları yerine getiremeyenler için ise yerine getirecekleri tarihe göre kademeli geçiş süreci öngörülmüştür, bu noktada kısmi emeklilik şartları ortaya çıkmaktadır.
EYT'li olamayanlar için belirlenen yaş şartları işe giriş tarihlerine göre belirlenmekte olup, bu durumda olan sigortalılar için kademeli emeklilik uygulanmaktadır. Bu düzenleme ile 8/9/1999-30/4/2008 tarihleri arasında sigortalı olarak ilk defa işe başlayanlar, 58-60 yaşını doldurmak ve belirli gün şartlarını sağlamak koşuluyla yaşlılık aylığından yararlanabilmektedirler.
30/4/2008 tarihinden sonra işe başlayanlar için ise 5510 sayılı Kanunun belirlediği şartlar geçerli olmaktadır. 01.01.2036 tarihine kadar kadınlar için 58, erkekler için 60 yaşını doldurmak ve 7200 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla emekli olunabilmektedir. 01.01.2036 tarihinden sonra ise 7200 gün prim ödeme gün sayısı koşulu yerine getirildiğinde, gün koşulunun yerine getirildiği tarih aralığındaki yaş hadleri esas alınarak yaşlılık aylığına hak kazanılabilmektedir.
Bu düzenlemeler kapsamında, emeklilik yaşını gösteren tablo işe giriş tarihine göre belirlenmiştir. Örneğin; bir kadın 4/a sigortalısı, 7200 gün malullük, yaşlılık, ölüm primi bildirilme koşulunu 10/10/2037 tarihinde tamamlarsa, 59 yaşında emekli olabilir.
Ayrıca, 58 yaş (kadın) ve 60 yaş (erkek) ile 2036 yılından sonrası için belirlenen kademeli yaş hadlerine 65 yaşını geçememek üzere 3 yıl eklenmesi durumunda, 5400 prim ödeme gün sayısı üzerinden belirlenen kademeli yaşta yaşlılık aylığı bağlanabilecektir.
Bu düzenlemelerde belirtilen koşullar ve istisnalar doğrultusunda, 5400 prim ödeme gün sayısının belirli bir tarih aralığında kademeli olarak uygulanması öngörülmektedir. Bu durumda, 5400 prim ödeme gün sayısı, 30/4/2008 ila 31/12/2008 tarihleri arasında ilk defa hizmet akdi ile çalışmaya başlayarak sigortalı sayılanlar için 4600 ve 5400 günü geçmemek üzere, daha sonraki yıllarda ise her yıl 100'er gün eklenmek suretiyle kademeli olarak uygulanacaktır. Bu süreçte kısmi emeklilik söz konusu olacak ve 25 yıl şartı ortadan kalkacaktır.
KADEMELİ EMEKLİLİK NEDİR?
Kademeli emeklilik, bir çalışanın emeklilik hakkını kazanabilmesi veya emekli maaşı almaya başlayabilmesi için belirli bir yaş, prim ödeme süresi veya diğer belirli koşulları tamamlamasını gerektiren bir sistemdir. Bu sistemde, emeklilikle ilgili belirli kriterler zaman içinde aşamalı olarak değiştirilebilir.
Genellikle sosyal güvenlik sistemlerinde veya özel emeklilik planlarında uygulanan kademeli emeklilik, farklı faktörlere dayanabilir. Bu faktörler arasında emeklilik yaşı, prim ödeme gün sayısı, sigorta başlangıç tarihi gibi öğeler bulunmaktadır. Kademeli emeklilik sistemi, emeklilik planlarını uzun vadeli mali istikrarı sağlamak, demografik değişikliklere uyum sağlamak veya sistemin sürdürülebilirliğini korumak amacıyla kullanılabilir.
Bu sistem, zaman içindeki ekonomik veya demografik değişikliklere tepki olarak güncellenebilir. Örneğin, nüfusun yaşlanması veya mali durumun değişmesi durumunda, emeklilik yaşı veya diğer şartlar kademeli olarak artırılabilir. Bu durum, emeklilik planlaması yapan bireylerin ayarlamalar yapmasını gerektirebilir.
